Zoeken
174 resultaten voor Ziektebeeld Psychiatrie gevonden
Zorgstandaard Dissociatieve stoornissen
Dissociatie is een toestand waarbij iemand het gevoel heeft los te raken van zichzelf. Dit heet depersonalisatie. Daarnaast kan sprake zijn van derealisatie. Dan lijkt de bekende omgeving vreemd. In een dissociatieve toestand weet iemand niet goed wat echt is en wat niet. Verpleegkundigen hebben een belangrijke rol bij het observeren van deze toestand en het inzetten van passende interventies.
Lees het artikelPost-partumdepressie
Het krijgen van een kind wordt gezien als een blije levensgebeurtenis. Zo’n 10% van de vrouwen ondervindt echter een depressie post partum.1 Hoewel het klinische beeld van post-partumdepressie weinig verschilt van dat van een depressie in andere situaties, zijn er specifieke factoren die van invloed zijn op diagnostiek, behandeling en beloop van deze aandoening voor zowel de moeder als het kind.
Lees het artikelZorgstandaard Psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen
Bij 7,4% van de Nederlandse populatie kan de diagnose posttraumatische stressstoornis (PTSS) worden gesteld. In de beroepspraktijk heeft een verpleegkundige of verpleegkundig specialist dus regelmatig met patiënten met PTSS te maken. Om meer eenduidigheid te bewerkstelligen in het behandelaanbod is de zorgstandaard Psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen ontwikkeld voor patiënten, de naastbetrokkenen en hulpverleners. Dit artikel geeft een nadere toelichting op...
Lees het artikelECG in de verslavingszorg
Een elektrocardiogram (afgekort ECG) is een registratie van de elektrische activiteit van het hart. Een spiercel trekt samen onder invloed van natrium- (Na+), kalium- (K+) en calciumionen (Ca2+), die heen en weer door de celmembraan worden getransporteerd. Een ECG kan informatie geven over de regelmaat, frequentie, geleidingstijd en de ectopische activiteit (niet vanuit de sinusknoop ontstane prikkels). Als de patiënt psychoactieve stoffen en/of bepaalde (voorgeschreven) psychofarmaca...
Lees het artikelTrichotillomanie en excoriatiestoornis
Trichotillomanie en excoriatiestoornis zijn het overmatig haren uittrekken en huidpulken, waarbij er sprake is van lijdensdruk en beperking van het sociale of beroepsmatige functioneren. Het haren trekken of huidpulken begint vaak in de adolescentie. Aanvankelijk wordt het ervaren als normaal/niet hinderlijk gedrag, maar door het herhaaldelijk optreden ervan wordt het een ongewenste gewoonte. Mensen zoeken vaak pas hulp als het gedrag nadelige gevolgen heeft of het als oncontroleerbaar wordt...
Lees het artikelAngststoornissen
Er is sprake van een angststoornis wanneer de angst het dagelijks functioneren beperkt. Er zijn verschillende angststoornissen, maar de belangrijkste symptomen bij alle angststoornissen zijn: angst, lichamelijke reacties bij blootstelling aan de angstopwekkende prikkel, vermijding en preoccupatie. De behandeling is in eerste instantie altijd gericht op genezing en kan globaal ingedeeld worden in drie soorten interventies: eerste-, tweede- en derde-stap interventies. Afhankelijk van de ernst...
Lees het artikelDepressie veroorzaakt door een middel
Een depressie kan veroorzaakt zijn door een middel, bijvoorbeeld alcohol. Bij patiënten met depressie en overmatig alcoholgebruik, moet ernstig worden overwogen om eerst het alcoholgebruik te staken en daarna de depressieve klachten te evalueren. Behalve alcohol wordt van meer middelen verondersteld dat ze een depressie kunnen veroorzaken.
Lees het artikelHeterogeniteit van ADHD bij volwassenen
ADHD is een complexe stoornis die wordt gekenmerkt door klinische symptomen van onoplettendheid, hyperactiviteit en impulsiviteit. Voor ADHD bij volwassenen is maar weinig aandacht; pas in 2015 is een eerste richtlijn uitgebracht. Deze geeft echter geen adviezen hoe om te gaan met de heterogeniteit van ADHD. Zowel uit de omschrijving van de diagnose als uit onderzoek naar de oorzaken van ADHD blijkt dat er geen eenduidig beeld van ADHD bestaat. En ook bij één patiënt kan...
Lees het artikelWanneer je bezit je leven beheerst
Wat gaat er schuil achter de deuren van huizen waar we niet naar binnen kunnen kijken? Met tv-programma’s als Mijn leven in puin zien we steeds meer van wat er zich achter die deuren afspeelt. Woningen waar je nauwelijks naar binnen kunt, je niet kunt bewegen en geen ruimte hebt om te koken, te douchen of te slapen. Of met net een pad om naar een stoel in de ruimte te lopen waarin geslapen en gegeten wordt. Ruimten volgestouwd met stapels kranten, bergen flessen, dozen, voedsel,...
Lees het artikelDe borderline persoonlijkheidsstoornis
Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) ervaren hun emoties als een vloedgolf; allesoverheersend en onverdraagbaar. Het heftige gedrag van mensen met BPS roept vaak sterke reacties op bij mensen in hun directe omgeving. BPS is een ernstige aandoening en wordt gekenmerkt door emotionele instabiliteit, impulsiviteit, instabiele relaties, suïcidaliteit en automutilatie. De stoornis gaat gepaard met ernstige beperkingen in het interpersoonlijk, sociaal en beroepsmatig...
Lees het artikelPatienten die doen alsof ze psychisch ziek zijn: de nagebootste stoornis met psychische verschijnselen
Geveinsde ziekten komen binnen de gezondheidszorg veel voor. Mensen kunnen vele redenen hebben om ziekte te veinzen Ziek zijn heeft naast nadelen onmiskenbare voordelen, van externe en van interne aard. Dit artikel gaat over het veinzen van klachten vanwege interne psychologische motieven bij de veinzer. In DSM-IV-termen wordt dat een nagebootste stoornis genoemd. Na beschrijving van vóórkomen en beloop van nagebootste stoornissen met vooral lichamelijke symptomen wordt...
Lees het artikelPsychotische stoornissen
Psychotische stoornissen zijn vaak invaliderende ziekten met een chronisch verloop. Bij psychose is de patiënt het normale contact met de werkelijkheid geheel of gedeeltelijk kwijt. Er is veelal sprake van waanvorming, waar nemingsstoornissen, desorganisatie (positieve symptomen) en/of spraakarmoede, katatonie en affect vervlakking (negatieve symptomen). In dit artikel wordt ingegaan op de diagnostiek van psychosen, de epidemiologie, het ontstaan en de behandeling ervan.
Lees het artikelKatatonie: een intrigerend neuropsychiatrisch syndroom
Katatonie is een intrigerende neuropsychiatrische aandoening, die sinds enige jaren weer beter wordt herkend. Dit is van groot belang, omdat katatonie in de acute fase en mits adequaat behandeld een zeer goede prognose heeft. Bovendien kunnen dan ernstige complicaties zoals dehydratie, trombose of contracturen worden voorkomen. Katatonie komt voor in samenhang met een grote verscheidenheid en veelheid aan psychiatrische en somatische aandoeningen, en zeker niet alleen bij schizofrenie. Het...
Lees het artikelConversiestoornis
De conversiestoornis begint langzaam maar zeker uit de hoek van onbegrip en afwijzing te komen. In de lange geschiedenis van de onbegrepen uitvalsverschijnselen is de stoornis getooid met diverse namen en verklaringen. Hiervan is de term hysterie, afgeleid van de dwalende baarmoeder door het gefrustreerde lichaam, nog het meest bijgebleven. Hysterie heeft in de loop der jaren de bijklank van aanstellen en theater gekregen. De mensen die door onbegrepen uitvalsverschijnselen getroffen werden,...
Lees het artikelPsychiatrie en Huntington
De ziekte van Huntington (ZvH) is een erfelijke neurodegeneratieve stoornis van het centrale zenuwstelsel. Dit betekent dat gebieden in de hersenen vroegtijdig verouderen en afsterven. Het klinische beeld bestaat uit motorische, psychiatrische en cognitieve symptomen. Zij veroorzaken vaak aanzienlijk leed voor patiënten en familie. Alleen symptomatische behandeling is mogelijk. Behandeling van symptomen kan de kwaliteit van leven positief beïnvloeden.
Lees het artikelReligie in de psychiatrie: een psychose met religieuze inhoud
Omdat levensbeschouwing een factor is die de symptomen van een pschiatrisch ziektebeeld kan kleuren, is het belangrijk hier al in de diagnostische fase aandacht aan te schenken. Zeker bij psychotische verschijnselen kan religie een belangrijke rol spelen in de beleving, interpretatie en conceptualisatie van de symptomen. Als aanvulling op het psychiatrisch onderzoek kan een religieuze of zingevingsanamnese zinvol zijn. Dit artikel bespreekt de casuïstiek van een...
Lees het artikelPsychiatrie en zwangerschap
Twee op de tien zwangeren hebben een (potentieel) psychiatrisch probleem. Voor deze vrouwen is samenwerking van de ggz en het algemeen ziekenhuis, de huisartsenpraktijk en de verloskundepraktijk van essentieel belang. In dit artikel leert u de verschillende zorgaspecten kennen.
Lees het artikelPsychotische depressie
Een psychotische depressie is een ernstig ziektebeeld, dat niet altijd wordt herkend en wordt onderscheiden van een unipolaire depressie. Met name de stemmingscongruente psychotische verschijnselen worden regelmatig gemist. Het is van groot belang deze te herkennen om een effectieve behandeling te kunnen inzetten. Door een adequate behandeling en intensieve begeleiding en monitoring kan de aandoening goed behandeld worden. Kennis van het ziektebeeld en het herkennen van de...
Lees het artikelChronische pijn in de ggz
Pijnklachten komen veel voor bij patiënten met een depressieve of angststoornis. Deze pijnklachten beïnvloeden de behandeling op een negatieve wijze, waardoor het belangrijk is de pijnklachten goed te behandelen. Diverse methoden zijn hiervoor beschikbaar, zoals Problem Solving Treatment, cognitieve gedragstherapie, Eye Movement Desensitization And Reprocessing, en medicatie. Deze behandelvormen, of onderdelen daarvan, staan ook een verpleegkundige ter beschikking om er gebruik van...
Lees het artikelSamenwerking tussen GGZ en gemeente bij multiprobleem casus
Er wordt een casus beschreven van een vrouw met ernstige psychiatrische én sociale problemen. De gemeente heeft na verschillende signalen vanuit instanties, zoals de wijkagent, woningbouwvereniging, sociale dienst en jeugdzorg, een groot gemeentelijk overleg georganiseerd. De behandelaren vanuit de ambulante psychiatrie zijn bij dit overleguitgenodigd. Het doel van dit overleg en de rol, bevoegdheden en mogelijke valkuilen voor de SPV worden beschreven.
Lees het artikelMoeilijke patiënt of moeilijke begeleiding?
Mohammed werd opgenomen met letsel aan de frontaalkwab na een ongeval. Hij was onrustig en gedroeg zich agressief. Door een continue ontslagwens bleek hij niet te handhaven op een verpleegafdeling en belandde in 5-punts fi xatie op de intensive care. Na enige tijd werd hij overgeplaatst naar de Psychiatrisch Medische Unit (PMU). Door de structuur die hem geboden werd en het feit dat hij er niet kon weglopen was hij daar te handhaven. De bejegening op een PMU is meer gericht op samenwerking...
Lees het artikelMondgezondheid van patiënten met een bipolaire stoornis
Patiënten met een bipolaire stoornis hebben vaak mondgezondheidsproblemen. Deze problemen kunnen het gevolg zijn van het ziektebeeld, maar kunnen ook veroorzaakt worden door de toegepaste farmacotherapie. Zo veroorzaken lithium, anti-epileptica, antipsychotica en antidepressiva een droge mond (xerostomie), waardoor het risico op tandbederf (cariës) toeneemt. Ontstoken tandvlees en smaakafwijkingen treden op bij toepassing van antipsychotica en antidepressiva. Antidepressiva...
Lees het artikelMaligne katatonie
In dit artikel wordt de complexiteit van maligne katatonie beschreven. Maligne katatonie is een levensbedreigend syndroom waarbij een snelle herkenning en adequate behandeling essentieel zijn. De symptomen van autonome disregulatie zijn kenmerkend bij maligne katatonie en deze moeten acuut en intensief behandeld worden om een kritiek toestandsbeeld te voorkomen. In de beschrijving van een casus wordt de complexiteit van het ziektebeeld inzichtelijk gemaakt.
Lees het artikelLong COVID en psychische klachten
Een op de acht Nederlanders houdt langdurige klachten na een besmetting met COVID-19. Bij long COVID komen ook vaak psychische klachten als angst en depressie voor. Copingstrategieën kunnen bij long COVID niet effectief blijken, waardoor psychische klachten versterken. Erkenning van de klachten, multidisciplinaire samenwerking in de keten en adequate behandeling kunnen ervoor zorgen dat mensen kunnen herstellen.
Lees het artikelVerpleegkundige zorg bij de ziekte van Parkinson
James Parkinson beschreef in 1817 voor het eerst de ziekte van Parkinson in zijn essay de ‘Shaking palsy’. Dit deed de Britse arts op basis van observaties van mensen die in Londen op straat liepen. James Parkinson beschreef in zijn essay de typische kenmerken van de ziekte: tremor, scheve houding en het looppatroon. Pas veel later, in 1912, werd de ziekte naar hem vernoemd.
Lees het artikelHerstelondersteunende behandeling in de generalistische basis-GGZ
Vanaf 1 januari 2014 komen stabiel functionerende cliënten met langdurige klachten in aanmerking voor een behandeling van 753 minuten per jaar in het product chronisch van de generalistische basis-GGZ. Doel van de behandeling is het bereiken en behouden van stabiel functioneren. De behandeling wordt vooral geboden door verpleegkundig specialisten (hoofdbehandelaar) en verpleegkundigen (medebehandelaar), vanwege hun expertise in het begeleiden van mensen bij hun reactie op...
Lees het artikelAntidepressiva
In Nederland zijn verschillende soorten antidepressiva op de markt. Ze hebben met elkaar gemeen dat de antidepressieve werking pas na één tot twee weken begint, en dat ze direct of indirect zorgen voor een toename van neurotransmitters in de synapsspleet, met name serotonine en norepinefrine. Antidepressiva worden behalve bij depressies ingezet bij andere aandoeningen, bijvoorbeeld neuropathische pijnen en angststoornissen. De belangrijkste bijwerkingen zijn...
Lees het artikelProblemen en dilemma's bij lithium
Lithium is een effectief middel bij de behandeling van patiënten met een bipolaire stoornis. De toepassing van lithium wordt echter beperkt door bijwerkingen. Enkele van de meest voorkomende bijwerkingen bij langdurig gebruik zijn polydipsie (gemeld bij 38-70% van de gebruikers), polyurie (15-40%), schildklierafwijkingen, tremor (28-45%), droge mond, cognitieve stoornissen (10-43%), gewichtstoename en moeheid. 1 Patiënten ervaren gewichtstoename en cognitieve stoornissen als...
Lees het artikelConsultatie bij CCE
Wanneer kan een zorgprofessional in de GGZ bij het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) terecht en hoe gaat dat in zijn werk? In dit artikel geven we antwoord op die vragen. Aan de hand van een casus wordt de werkwijze van het CCE geïllustreerd.
Lees het artikelBed op Recept bij Borderline
Steeds meer verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten willen promoveren. Zij doen onderzoek, publiceren artikelen in wetenschappelijke vakbladen, schrijven een proefschrift en verdedigen hun bevindingen in het openbaar. Promoveren is geen doel op zichzelf, want het is de bedoeling dat het resultaat van het onderzoek uiteindelijk bijdraagt aan betere zorg. In dit artikel beschrijft verpleegkundige Marjolein Helleman hoe haar promotietraject tot nu toe verliep.
Lees het artikelADHD versus de borderline persoonlijkheidsstoornis
De differentiële diagnostiek tussen attention deficit / hyperactivity disorder (ADHD) en borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is complex. Naast een overlap in symptomen van ADHD en BPS is er bij beide aandoeningen vaak sprake van comorbiditeit. Ook bestaat er verschil in symptomen bij ADHD bij kinderen en bij volwassenen. In dit artikel wordt aan de hand van een casus de overlap in symptomen van ADHD en BPS beschreven.
Lees het artikelDe meerwaarde van zorgvuldige screening bij een ‘oude bekende’
Een man met fors alcohol- en drugsgebruik meldt zich opnieuw aan bij de verslavingszorg (VZ), nadat hij eerdere behandelingen voortijdig had afgebroken. Bij intake met de MATE (zie kader) blijkt patiënt moeilijkheden op meerdere gebieden te ondervinden. Hij heeft problemen op zijn werk, doordat hij afspraken niet nakomt en zich agressief gedraagt. Het agressieve gedrag wordt sterker als hij heeft gebruikt. Daarnaast zijn er problemen in de huishouding, administratie en sociale...
Lees het artikelDe betekenis van de randomised controlled trial
Bij evidence-based practice gaat het om het nemen van klinische beslissingen op basis van het best beschikbare bewijs, oftewel een causale samenhang tussen een interventie en het effect daarvan op een kenmerk van patiënten. Er zijn verschillende soorten onderzoek mogelijk. We kunnen een onderscheid maken op basis van de aard van de gegevens die verzameld worden. Dan spreken we van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Maar we kunnen ook een onderscheid maken op basis van de...
Lees het artikelSeksualiteit na zedendelict bij LVB
In de forensische zorg krijgt emotionele ontwikkeling steeds meer aandacht, maar seksuele ontwikkeling blijft onderbelicht. Voor een effectieve behandeling is het essentieel de achterstand in zowel emotionele als seksuele ontwikkeling bij mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) die zedendelicten hebben gepleegd, te begrijpen. Verpleegkundige diagnostiek, met aandacht voor kwaliteit van leven, waar seksuele gezondheid deel van uitmaakt, kan het biopsychosociale model in de...
Lees het artikelOnderweg naar eerder
Risico op sociale uitsluiting bij jongeren kan leiden tot psychiatrische problematiek Psychiatrische stoornissen komen twee keer vaker voor bij thuisloze jongeren dan bij niet-thuisloze jongeren. In 2007 is het UMC Utrecht daarom een team gestart dat gericht is op psychiatrische diagnostiek bij thuisloze jongeren in de stad Utrecht, het Cabrioteam. Bij thuisloosheid is er sprake van een ernstige vorm van sociale uitsluiting. Sociale uitsluiting is een bekende determinant voor het ontstaan...
Lees het artikelGedragsproblemen bij kinderen
Gedragsproblemen bij kinderen komen voor bij 11-17% van de Nederlandse kinderen. Deels horen deze bij het opgroeien naar volwassenheid. Wanneer er veel problemen zijn en het moeilijk is om met deze problemen om te gaan, kan er meer aan de hand zijn. Gedragsproblemen kunnen leiden tot de ontwikkeling van een oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) of een gedragsstoornis (CD). Deze stoornissen beschrijven het probleemgedrag dat kan ontstaan wanneer kind- en omgevingsfactoren elkaar ongunstig...
Lees het artikelHypo
Hypoglykemie (‘hypo’) is een te lage bloedglucosespiegel (< 3 mmol/l). In de meeste gevallen krijgt de patiënt vroege waarschuwingssignalen zoals honger, trillen, zweten, tintelingen rond de mond. Het tijdig nemen van wat suiker zorgt er veelal voor dat de verschijnselen weer verdwijnen. Als er niet wordt opgetreden wanneer de eerste verschijnselen van hypoglykemie zich voordoen, volgen ernstiger verschijnselen zoals verminderde cognitieve functies, bewustzijnsdaling,...
Lees het artikelSeksuele bijwerkingen van antipsychotica
Seksuele bijwerkingen komen frequent voor bij het gebruik van antipsychotica. Patiënten vinden seksueel functioneren een belangrijk onderwerp, maar zowel patiënten als behandelaren zijn vaak terughoudend om het onderwerp ter sprake te brengen. Dit leidt tot een onderschatting van hoe vaak seksuele problemen voorkomen en hoe ernstig deze kunnen zijn. Seksuele bijwerkingen zijn geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven en problemen om medicatie langdurig te gebruiken....
Lees het artikelEen suïcidale patiënt met narcisme
Deze gevalsbeschrijving benadrukt het belang van aansluiten bij de achtergrond, beleving, wensen en verwachtingen van een suïcidale patiënt met een onderliggende narcistische persoonlijkheidsstoornis. Deze aansluiting is mogelijk door middel van het socratisch motiveren. Bij het socratisch motiveren wordt er rekening gehouden met iemands persoonlijkheid, mening, tempo, mogelijkheden en omstandigheden. De behandelaar past zich aan bij de patiënt en niet andersom. Het is een...
Lees het artikelHet belang van vroegtijdige herkenning en behandeling van een eerste psychose
Vroegtijdige herkenning van eerste-episode psychosepatiënten speelt een belangrijke rol in het herstelproces. Patiënten met een kortere onbehandelde psychoseduur hebben een gunstigere prognose dan patiënten met een langere onbehandelde psychoseduur. Door systematische screening met een zelfrapportagevragenlijst worden psychotische patiënten sneller gedetecteerd en behandeld, wat de onbehandelde psychoseduur verkort. Aangezien dergelijke screening slechts een...
Lees het artikelGehechtheid en het aangaan van een behandelrelatie
Hechtingsstoornissen hebben grote invloed op het ontstaan van psychiatrische ziekten en de behandeling ervan. Voor zowel de cliënt als de behandelaar is de wijze waarop beiden gehecht zijn van essentieel belang bij het aangaan van een behandelrelatie. Trauma op jonge leeftijd verstoort het hechtingsgedrag van het kind. Dit kan zich ontwikkelen tot een hechtingsstoornis. In dit artikel wordt ingegaan op de complexiteit van een behandelrelatie bij een cliënt met een hechtingsstoornis.
Lees het artikelWat maakt Motivational Interviewing tot een effectieve interventie?
De bekendheid van Motivational Interviewing is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Voor verschillende vormen van gedragsverandering wordt al snel naar deze interventie gegrepen. Motivational Interviewing is echter niet hetzelfde als ‘een gesprek over motivatie’.
Lees het artikelVerward en angstig
Een patiënt met een bekende angststoornis wordt opgenomen vanwege recent ontstane verwardheid met cognitieve stoornissen. Bij onderzoek worden een delier en een wernicke-encefalopathie vastgesteld. Stappen richting diagnose, therapie en interventies worden besproken.
Lees het artikelFarmacotherapie bij crackverslaving
Uit de Nederlandse CATCH-studie, evenals uit internationale onderzoeken, blijkt dat – mits goed ingenomen – medicijnen met een stimulerende werking betere effecten laten zien met betrekking tot het crack-cocaïnegebruik en dat een agonistische behandeling de toekomst heeft. Bij het toepassen van strategieën voor goede medicatietrouw is er een belangrijke taak voor de verpleegkundig specialist weggelegd.
Lees het artikelGastro-oesofageale reflux en dyspepsie
Recent maakten de zorgverzekeraars de lijst bekend met meest gebruikte medicijnen in Nederland. De maagzuurremmer omeprazol neemt de derde plaats in op deze lijst. Omeprazol moest zijn koppositie in 2012 afstaan, vooral als gevolg van beperkingen in de vergoedingsvoorwaarden. Het aantal verstrekkingen van omeprazol door apothekers die dit bij de zorgverzekeraars in rekening brachten, bedroeg in 2012 6,4 miljoen. Naast deze 6,4 miljoen verstrekkingen betaalden gebruikers 1,2 miljoen...
Lees het artikelStemmen horen
GGZ-verpleegkundigen krijgen regelmatig te maken met patiënten die stemmen horen oftewel akoestische hallucinaties hebben. Een akoestische hallucinatie is een zintuiglijke waarneming zonder een passend objectief waarneembare stimulus. De oorzaak hiervan kan te maken hebben met extreme omstandigheden, trauma of ziekte. Wanneer iemand geen controle meer heeft over de stemmen en er naar gaat handelen, spreken we van een psychiatrische stoornis. Van belang is dat de akoestische...
Lees het artikelNSAID's: pijnstillers met gebruiksaanwijzing
Als verpleegkundige ziet u vaak mensen met pijn. U wilt helpen die pijn te verlichten door uw handelen en adviezen, maar in veel gevallen ontkomen mensen niet aan het gebruik van pijnmedicatie. Deze medicijnen worden voorgeschreven door hun arts of als zelfzorgmedicatie gekocht. In dit artikel worden de NSAID's (non-steroidal anti-inflammatory drugs) nader belicht.
Lees het artikel"Knippen we de navelstreng door?"
Een 53-jarige vrouw wordt na een tentamen suïcide gereanimeerd en buiten bewustzijn opgenomen in een algemeen ziekenhuis. Na tien dagen ontwaakt ze op de Intensive Care met ernstige motorische, cognitieve en communicatieve stoornissen. Ze wordt overgeplaatst naar een afdeling Ouderenpsychiatrie, waar een abstinerend beleid wordt ingezet (abstineren: zich onthouden van, afzien van). Bij abstinerend beleid wordt een in gang gezette behandeling gestaakt of wordt aan behandeling niet...
Lees het artikelDe risico's van een te grote overstap
De adolescentiefase is een cruciale fase voor de ontwikkeling van kind tot een evenwichtige volwassene. Wanneer een jongere in deze fase te maken krijgt met psychiatrische problematiek, is vroegtijdige, laagdrempelige zorg nodig, gericht op het versterken van de natuurlijke ontwikkeling en het versterken van sociale rollen.
Lees het artikelStress, stresshormonen en het brein
Stress heeft een negatieve klank: ‘we lijden aan stress’. Maar is dat negatieve imago wel terecht? De activering van biologische systemen en de afgifte van stresshormonen na een stressvolle gebeurtenis is namelijk erg nuttig. Deze reactie zorgt ervoor dat we ons kunnen aanpassen aan stressvolle gebeurtenissen. Toch heeft stress ook negatieve kanten. Mensen kunnen inderdaad ‘lijden aan stress’ wanneer ze regelmatig blootstaan aan stressvolle gebeurtenissen die...
Lees het artikelObstipatie
‘ Hou uw achterpoortje open, dan kan de dokter naar de duvel lopen ’. Het oude Vlaamse volksgezegde toont het belang dat men door de eeuwen heen hecht aan een goede stoelgang. Het waarschuwt ook voor de problemen die ontstaan wanneer de stoelgang verstoord is. Obstipatie is nog steeds een ondergeschoven kindje in de geneeskunde. Het is een van de ‘u-weet-wel-wat-ikbedoel’ aandoeningen. Het wordt beschouwd als een bekend maar verder vooral triviaal probleem....
Lees het artikelDe stemmenpoli
De stemmenpoli in het UMC Utrecht voorziet in een behandeling voor mensen die stemmen horen. De behandeling neemt één dag in de week in beslag en bestaat uit een groepsbehandeling, psycho-educatie, individuele behandeling en psychomotorische therapie (PMT). Stemmen horen kan bij verschillende ziektebeelden voorkomen blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Dit betekent dat er een diversiteit is aan mensen die op de stemmenpoli worden behandeld. Uit de praktijk blijkt dat er bij...
Lees het artikelDe zorgkaart
De Wet verplichte ggz (Wvggz) is 1 januari 2020 in werking getreden. Hij vervangt de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz), waarvan de rechterlijke machtiging (RM) en de inbewaringstelling (IBS) deel uitmaakten. De Wvggz regelt de rechten van mensen die te maken hebben met verplichte zorg vanwege een psychische aandoening.
Lees het artikelADHD bij volwassenen
ADHD (attention defi cit hyperactivity disorder) is een ontwikkelingsstoornis die voorkomt bij zowel kinderen als volwassenen. Het is een klinische diagnose die gesteld wordt door een psychiater na het uitvoeren van zorgvuldige diagnostiek door middel van een anamnese, heteroanamnese, en ontwikkelingsanamnese. Van belang is dat de klachten in de kindertijd aanwezig zijn en daarna als een rode draad door het leven van de patiënt lopen. Er moet sprake zijn van disfunctioneren op meerdere...
Lees het artikelAndere cultuur andere benadering
In de verslavingszorg hebben we regelmatig te maken met cliënten van allochtone afkomst. Een cliënt die opgegroeid is in een andere cultuur dan de Nederlandse cultuur formuleert zijn hulpvraag wellicht anders of uit zijn klachten op andere wijze. Een geëigende benadering kan zowel de hulpverlener als de cliënt helpen om gewenste resultaten te bereiken. Dit artikel gaat over een Turkse cliënt die verslaafd is. De evidence die er is over behandeling en benadering...
Lees het artikelDissociatieve stoornissen
De diagnoses dissociatieve identiteitsstoornis en dissociatieve stoornis n.a.o. worden de laatste jaren steeds vaker gesteld. Dit komt doordat steeds meer behandelaren bekend zijn met deze stoornis, deze eerder herkennen en betrekken bij hun diagnostiek. In dit artikel wordt ingegaan op de complexe dissociatieve stoornis, symptomen, diagnostiek en behandeling.
Lees het artikelInterculturele consultaties
Mede door de immigratie in de afgelopen decennia kent de Nederlandse bevolking een grote diversiteit aan sociaaleconomische, culturele en religieuze achtergronden. De veranderde samenleving leidt ertoe dat verpleegkundigen en andere zorgprofessionals in toenemende mate te maken krijgen met cliënten en hun naasten, die een andere culturele achtergrond hebben dan zijzelf. Dat betekent dat zij kennismaken met voor hen onbekende opvattingen over ziekten en beperkingen, manieren om...
Lees het artikelWelke evidence is er al over zelfverwonding?
De literatuurstudie waarover dit artikel gaat onderzoekt de literatuur die de afgelopen drie jaar is verschenen op het gebied van zelfverwonding. De belangrijkste conclusies zijn: de man-vrouw ratio bij zelfverwonding is 1 : 1, mannen verwonden zich om dezelfde redenen als vrouwen, het is niet voorbehouden aan een bepaalde etnische groep en het kan weer stoppen. Zelfverwonding is functioneel gedrag. Hulpverleners vinden het vaak lastig hiermee om te gaan. Het gevolg kan zijn dat zij...
Lees het artikelDe combinatie psychiatrie en hersenletsel
De combinatie hersenletsel en psychiatrie komt frequent voor en stelt hulpverleners voor ingewikkelde zorg- en begeleidingsvragen. De grondslag van veranderd gedrag kan bepalend zijn voor interventies in behandeling en begeleiding. Dit artikel schetst de verwevenheid, wederzijdse beïnvloeding en noodzakelijke ordening in achtergronden van de complexe veranderingen in gedrag en emotieregulering. Op basis hiervan volgt een aanzet voor een passende benadering.
Lees het artikelHoogbegaafdheid in de psychiatrie
Hoogbegaafdheid bespreken in de rubriek ‘ziektebeeld’ roept wellicht weerstand op. Het is namelijk geen ziektebeeld of een DSM-5-classificatie, maar een mate van (intellectuele) capaciteit en bijbehorende persoonskenmerken. Hoogbegaafdheid in het algemeen lijkt geen grotere kans op, maar ook geen bescherming tegen psychiatrische problematiek te geven. 1 In dit artikel wordt duidelijk waarom het belangrijk is hoogbegaafdheid mee te nemen in het diagnostisch en behandelproces.
Lees het artikelHet syndroom van Charles Bonnet
Het syndroom van Charles Bonnet komt voor bij personen die zeer slechtziend of blind zijn. Zij kunnen complexe beelden waarnemen die er in werkelijkheid niet zijn, terwijl zij zich er terdege van bewust zijn dat de beelden niet echt zijn. Slechtziendheid komt vaak voor bij ouderen evenals dementie. Uit angst om voor dement of psychisch niet helemaal in orde aangezien te worden, durven mensen vaak niets te vertellen over deze hallucinaties.
Lees het artikelFoetaal alcoholsyndroom
Er is meer kennis, bekendheid en besef nodig over de impact van het foetaal alcoholsyndroom (FAS), omdat FAS niet kan worden genezen, maar wel (helemaal) kan worden voorkomen. Behalve preventie en vroegsignalering zijn interventies die gericht zijn op het voorkómen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, van essentieel belang.
Lees het artikelSchildersziekte
Wanneer mensen jarenlang worden blootgesteld aan oplosmiddelen, kunnen sommige werknemers een syndroom ontwikkelen, gekenmerkt door chronische klachten. Er bestaan verschillende benamingen voor dit syndroom: schildersziekte, organisch psychosyndroom (OPS) of chronische toxische encefalopathie (CTE). Het syndroom komt steeds minder vaak voor. Het blijft een lastig te herkennen ziektebeeld, ook in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ).
Lees het artikelDe persisterende waarneemstoornis door hallucinogenen
De persisterende waarneemstoornis door hallucinogenen (hallucinogen persisting perception disorder; HPPD) is een relatief onbekende aandoening, waarbij herbelevingen of flashbacks optreden na een periode van gebruik van drugs. 1 LSD is het meest bekende voorbeeld, maar de flashbacks kunnen ook voorkomen na gebruik van ketamine, paddo’s, XTC of cannabis (tabel 1). 2,3,4 De symptomen worden beschreven als repercepties van visuele symptomen die optraden tijdens het gebruik van het...
Lees het artikelKatatonie bij autisme
Ook patiënten met een stoornis in het autistisch spectrum kunnen katatonie ontwikkelen. Er is een overlap in symptomatologie van autisme en katatonie. Onderdiagnostiek en onderbehandeling dienen voorkomen te worden. Daarom is kennis over en herkennen van katatonie belangrijk. Een goed meetinstrument is daarbij nuttig. Katatonie is meestal goed te behandelen.
Lees het artikelHepatitis C, the silent killer overwonnen?
Hepatitis C wordt ook wel de silent killer genoemd. De diagnose wordt vaak laat gesteld en er kan dan al veel schade zijn aangericht. Een vroege diagnose is van groot belang om complicaties te voorkomen. De afgelopen jaren is er veel veranderd ten aanzien van de behandeling van hepatitis C. Medicatie die nu beschikbaar is, geeft een grotere kans op genezing en kan gezien het gunstigere bijwerkingenprofiel aan meer patiënten worden voorgeschreven. Ook voor patiënten bij wie...
Lees het artikelSlaapapneu in de GGZ
Het maken van voldoende slaapuren wil niet altijd zeggen dat de uren die geslapen worden van dusdanige kwaliteit zijn dat zij de (geestelijke) gezondheid van de persoon bevorderen. Dit wordt vooral zichtbaar in het ziektebeeld dat obstructieve slaapapneu (OSA) genoemd wordt. In dit artikel wordt besproken hoe slaapapneu in de GGZ kan worden herkend en behandeld.
Lees het artikelDiabetes type 2
Het aantal mensen dat diabetes type 2 heeft, is de laatste jaren aan het stijgen. Factoren als de vergrijzing, overgewicht, lichamelijke inactiviteit en een intensievere opsporing zijn de oorzaak van het stijgende aantal patiënten met dit ziektebeeld. De term ouderdomsdiabetes die vaak wordt gebruikt voor type-2-diabetes is achterhaald, de naam overgewichtsdiabetes lijkt meer op zijn plaats.
Lees het artikelMultipele sclerose
Multipele sclerose (MS) is een chronische aandoening van het centrale zenuwstelsel. MS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen (3 : 1). Er wordt nog steeds onderzoek verricht naar de oorzaken en mogelijke behandeling van MS. In dit artikel leest u enkele resultaten daarvan. Mensen met MS vormen een grote belasting voor de mantelzorger. Voor u als verpleegkundige en verpleegkundig specialist is er een aantal aandachtpunten waarmee u rekening dient te houden.
Lees het artikelHet nut van influenzavaccinatie
Tijdens de afgelopen drie influenzaseizoenen werden in Nederland naar schatting 6.000-10.000 mensen in het ziekenhuis opgenomen vanwege (complicaties van) influenza. Internationaal en nationaal is er al langere tijd een discussie gaande over de noodzaak van vaccineren van risicogroepen en medewerkers in de gezondheidszorg. In dit artikel gaan we in op het nut van influenzavaccinatie van zowel de (medische) risicogroepen als gezondheidszorgmedewerkers.
Lees het artikelSchizofrenie en het brugadasyndroom
Bij patiënten met schizofrenie zijn er geleidingsstoornissen van het hart beschreven die het risico op plotse hartdood vergroten. Onlangs is ontdekt dat een specifi eke hartaandoening vaker lijkt voor te komen bij schizofrenie: het brugadasyndroom. Als een patiënt zowel schizofrenie als het brugadasyndroom heeft, kan een aantal psychiatrische medicijnen beter niet worden voorgeschreven.
Lees het artikelHet 22q11.2-deletiesyndroom
Het 22q11.2-deletiesyndroom (22q11.2DS) is na het syndroom van Down het meest voorkomende genetische syndroom. Als gevolg van de grote variatie in de kenmerken, kan de diagnose worden gemist. Adequate hulpverlening staat of valt bij voldoende kennis: door het begrijpen van het volledige beeld kan de juiste zorg worden geboden. Het doel van dit artikel is GGZ-professionals meer informatie te geven over het 22q11.2DS, omdat dit vaak gepaard gaat met ontwikkelingsstoornissen en psychoses.
Lees het artikelTinnitus
Tinnitus is de bewuste ervaring van geluid in een of beide oren, die zich in het brein ontwikkelt. In de meeste gevallen wordt er geen lichamelijke verklaring gevonden voor tinnitus. Mensen die tinnitus waarnemen, voelen zich vaak niet begrepen en niet erkend. In 2019 verscheen de Europese richtlijn A multidisciplinary European guideline for tinnitus: diagnostics, assessment, and treatment. Deze richtlijn heeft tot doel hulpverleners houvast te bieden bij de begeleiding van mensen...
Lees het artikelGenderdiversiteit in de spreekkamer
De laatste jaren is er in de maatschappij groeiende aandacht voor genderdiversiteit. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is gender een sociaal-cultureel concept, gebaseerd op de verdeling mannelijk en vrouwelijk. Gender beschrijft hoe gedrag, normen en waarden, relaties, kleding en haardracht in de mannelijke of vrouwelijke categorie vallen. Tegenwoordig zien we in de maatschappij de roep om minder binair denken opkomen. Gender wordt steeds meer gezien als een spectrum waarbinnen...
Lees het artikelOrthorexia nervosa
Steeds meer jonge vrouwen meten zich aan de ‘fitgirls’ in digitale werelden als Instagram, die hun gespierde en slanke lichamen daar tonen. De afgelopen jaren is er toenemend aandacht gekomen voor gezonde voeding en leefstijl. Wanneer dit echter pathologisch wordt en alleen nog het allergezondste wordt gegeten, wordt dit orthorexia nervosa genoemd.
Lees het artikelDepressie
Ruwweg één op de vijf Nederlanders wordt ooit in zijn leven depressief. En wie ooit een depressie heeft meegemaakt,loopt een grote kans opnieuw een dergelijke periode mee te maken.1 Schokkende gegevens, die naast hoge maatschappelijke kosten, vooral veel lijdensdruk voor patiënten met zich meebrengen. Nergens van kunnen genieten, een sombere stemming, de neiging zich terug te trekken uit de sociale omgeving, concentratieproblemen, schuldgevoelens, slaapproblemen, negatief...
Lees het artikelTuberculose
Volgens cijfers van de WHO (Global Tuberculosis Report, 2015) ontwikkelden in 2014 9,6 miljoen mensen tuberculose en overleden er over de hele wereld 1,5 miljoen mensen aan deze ziekte. Ondanks dat door effectieve opsporing en behandeling wereldwijd het aantal sterfgevallen met 47% is afgenomen, is tuberculose de infectieziekte waaraan de meeste mensen wereldwijd overlijden. In de eerste helft van de vorige eeuw was tuberculose ook in Nederland nog een volksziekte. Inmiddels behoort...
Lees het artikelSchizofrenie en een OCS
Een obsessieve-compulsieve stoornis komt vaak voor bij schizofrenie, maar wordt niet altijd herkend. Deze comorbiditeit kan de kwaliteit van leven ernstig benadelen, wat pleit voor alertheid en het inzetten van de juiste diagnostiek. In dit artikel wordt dat toegelicht door de verschillen en overeenkomsten te beschrijven, de mogelijkheden van diagnostiek en de behandelopties.
Lees het artikelApathie
Apathie is een veelvoorkomend probleem bij diverse aandoeningen. Denk bijvoorbeeld aan mensen met de ziekte van Alzheimer of Parkinson, maar ook bij mensen met hersenletsel, een depressie of met schizofrenie. Ondanks de impact van apathie op het leven van patiënten en naasten, blijkt het lastig om het te diagnosticeren en behandelen. Wat is het kernprobleem van apathie, welke gebieden in het brein zijn hierbij betrokken en hoe zouden we apathie misschien beter kunnen meten en behandelen?
Lees het artikelDe ziekte van Huntington
De ziekte van Huntington is een erfelijke aandoening met bewegingsstoornissen, psychiatrische stoornissen en cognitieve achteruitgang. De ziekte is niet te genezen. Vooral depressie, prikkelbaarheid, apathie en in mindere mate dwangklachten komen bij patiënten met de ziekte van Huntington vaker voor dan in de algemene populatie. Omdat de psychiatrische stoornissen potentieel behandelbare aandoeningen zijn, is het belangrijk om alert blijven op het ontstaan van psychiatrische...
Lees het artikelMetabool syndroom in de ggz: diagnostiek, oorzaken, gevolgen en behandeling
Hart- en vaatziekten vormen de belangrijkste doodsoorzaak bij ernstige psychiatrische stoornissen zoals depressie, schizofrenie en bipolaire stoornis. Het metabool syndroom is een combinatie van risicofactoren voor hart- en vaatziekten (obesitas, hoge bloeddruk, en verstoorde vet- en suikerwaarden in het bloed). Daarmee kan het metabool syndroom gebruikt worden om patiënten in de geestelijke gezondheidszorg te identificeren die behandeling nodig hebben om hun risico op hart- en...
Lees het artikelBehandelmogelijkheden voor antisociale persoonlijkheidsproblematiek
Veel behandelaren vinden patiënten met antisociale persoonlijkheidsproblematiek lastig om te behandelen. Mede hierdoor krijgen deze patiënten minder toegang tot de GGZ. Dit is een gemiste kans, omdat er met behandeling meer mogelijk is dan vaak gedacht wordt en zo zowel deze patiënten als hun omgeving kunnen worden geholpen. Verpleegkundigen en de verpleegkundig specialist (VS) kunnen hierin een belangrijke rol spelen.
Lees het artikelSomatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)
Dit artikel richt zich op Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK). Er wordt ingegaan op de defi nitie van SOLK en de aard van de klachten. Ook worden epidemiologie, comorbiditeit en behandeling beschreven. De verpleegkundige/verpleegkundig specialist krijgt handvatten aangereikt voor bejegening en het motiveren voor behandeling van deze patiëntengroep.
Lees het artikelSlaapproblemen en psychotische klachten
Er bestaat een wederkerige relatie tussen slaapproblemen en psychotische klachten. Niet alleen patiënten met psychotische stoornissen hebben vaker slaapstoornissen, maar slapeloosheid (insomnie) of slaaponthouding (slaapdeprivatie) kan ook psychotische ervaringen of hallucinaties veroorzaken bij psychisch gezonde mensen.
Lees het artikelOsteoporose
Osteoporose is een aandoening van het skelet met een verhoogd risico op fracturen. Deze fracturen hebben een groot effect op morbiditeit, mortaliteit en kwaliteit van leven. Osteoporose wordt vaak pas laat ontdekt. Verreweg de meeste osteoporosepatiënten hebben de diagnose pas na een (eerste) fractuur gekregen. Daarna wordt de beschikbare behandeling in veel gevallen niet optimaal toegepast of opgevolgd. Doordat er bij psychiatrische patiënten vaak sprake is van verschillende...
Lees het artikelAls eten een obsessie wordt
Verslavend gedrag begint over het algemeen met gedrag dat doelgericht wordt opgezocht en als positief wordt ervaren. Nuttigen van voedsel is zelfs noodzakelijk. Wanneer het gedrag escaleert en uitgroeit tot een schadelijke, overmatige en ongewenste gewoonte, kan er sprake zijn van een gedragsverslaving, eetverslaving of eetbuistoornis. Vanwege gezondheidsrisico’s die dat met zich meebrengt, zijn erkenning en behandeling belangrijk.
Lees het artikelAvoidant/Restrictive Food Intake Disorder (ARFID)
Selectief eetgedrag (‘picky eating’) komt veel voor bij kinderen (14% tot 50%), maar ook bij volwassenen. Wanneer dit verergert en tot lichamelijke problemen en/of problemen in het psychosociaal functioneren leidt, spreken we van een vermijdende/restrictieve voedselinnamestoornis oftewel ARFID (avoidant/restrictive food intake disorder). De stoornis is voor het eerst opgenomen in de DSM-5. Evidentie is daarom nog beperkt. In dit artikel worden de reeds bestaande...
Lees het artikelDementie
Het aantal mensen dat te maken krijgt met dementie zal de komende jaren fors stijgen. Mensen met dementie hebben op termijn vrijwel allemaal een toenemende behoefte aan zorg en begeleiding. Hierdoor ondervindt niet alleen de dementiepatiënt zelf de gevolgen van de ziekte, maar geldt dit ook voor de partner en kinderen. Kennis van de beïnvloedende factoren, de behandelwijze en de mogelijkheden voor benadering en ondersteuning, kunnen een belangrijke bijdrage leveren om de...
Lees het artikelBipolaire stoornissen: een overzicht
Bipolaire stoornissen vormen een groep stemmingsstoornissen die zich kenmerken door het afwisselend optreden van manische, hypomanische en depressieve episodes. Het klinisch beeld kan variëren van het hebben van weinig symptomen en goed psychosociaal functioneren, tot continue stemmingswisselingen, restsymptomen en functionele beperkingen. Dit maakt de diagnostiek uitdagend, en vergt van de begeleiding veel creativiteit en flexibiliteit. De belangrijkste twee pijlers van de behandeling...
Lees het artikelSyndroom van Prader-Willi
Onverzadigbare eetlust, behoefte aan structuur, repetitieve handelingen en driftbuien. Deze kenmerken horen bij het Prader-Willi syndroom (PWS). Er wordt pas sinds enkele jaren onderzoek gedaan naar dit zeldzame syndroom. Vanwege de complexiteit en diversiteit in uiting van het syndroom, is het van belang kennis te hebben over de verschillende aspecten van PWS. Deze worden in dit artikel beschreven.
Lees het artikelPersisterende complexe rouwstoornis (PCRS)
Wanneer het ongeloof over de onomkeerbaarheid van het verlies blijft en de emotionele nood aanhoudt, is er sprake van complexe rouw. De persisterende complexe rouwstoornis (PCRS) is sinds 2013 in de DSM-5 opgenomen. De opname van PCRS in de DSM is een erkenning dat rouw kan uitgroeien tot een psychische aandoening. In dit artikel maken we onderscheid tussen verschillende soorten van rouw en andere ziektebeelden en worden handreikingen gedaan voor de behandeling van PCRS.
Lees het artikelAlexithymie
Wanneer er sprake is van een zeer beperkte emotionele gewaarwording, wordt dat alexithymie genoemd. Het is geen psychiatrische stoornis, maar een transdiagnostische factor die samengaat met vele psychiatrische ziektebeelden. Alexithymie kan andere problematiek beïnvloeden en versterken en heeft daarom in de behandeling ook aandacht nodig. Dit artikel verkent de definitie, het voorkomen en de behandelmogelijkheden van alexithymie.
Lees het artikelVerslavingskunde tweeluik; deel 1
Wat is verslaving precies? Is het een ziekte? Of een keuze? De verslaafde doet het immers zelf: hij spuit heroïne, gokt dwangmatig of maakt de dagelijkse gang naar de kroeg. Wat zijn kenmerken van verslaving? en Hoe kan verslaving fysiologisch en psychisch verklaard worden? In deze eerste bijdrage van dit tweeluik wordt een algemeen beeld geschetst van verslavingskunde: wat is er specifiek aan verslaving en verslavingsgedrag en hoe gaat een verpleegkundige hiermee om. In het...
Lees het artikelEpilepsie met focus op psychische en psychiatrische comorbiditeit
Epilepsie is een neurologische aandoening met diverse uitingsvormen, onder andere afhankelijk van de plaats van de storingen in de hersenen. De symptomen van de aanvallen die daardoor ontstaan kunnen uiteenlopen van geen tot een korte afwezigheid, zonder of met motorische bewegingen, verwardheid, en bewusteloosheid bij aanvallen die gepaard gaan met vallen, stijfkramp en schokken. Medicatie, anti-epileptica (AE), kan helpen de aanvallen te verminderen of te stoppen. De gevolgen van de...
Lees het artikelEén glas bier is twee bruine boterhammen? Of toch niet?
Ernstig ondervoede patiënten hebben bij het snel (her)starten van voeding een verhoogd risico op het ontwikkelen van het ‘refeeding’-syndroom (RS). Identificatie van risicopatiënten is belangrijk, aangezien vroegtijdige herkenning en preventie het RS zouden kunnen voorkomen. Alcoholafhankelijkheid is een risicofactor voor het ontstaan van RS. Vanwege de mogelijk fatale gevolgen is het belangrijk vóór het (her)starten van voeding te screenen op het risico...
Lees het artikelOesofaguscarcinoom
Oesofaguscarcinoom is een oncologische aandoening. De aandoening is veelal gerelateerd aan roken en/of overmatig alcoholgebruik en heeft een slechte prognose met een hoge mortaliteit. Oesofaguscarcinoom kan curatief behandeld worden met neoadjuvante chemoradiatie en/of chirurgie, maar in veel gevallen is curatie niet meer mogelijk en volgt een palliatieve behandeling. De complexe zorg voor patiënten met een oesofaguscarcinoom wordt verleend door een multidisciplinair team, waarin...
Lees het artikelEen wond die niet dichtgaat
Een slecht genezende wond kan het onverwachte gevolg van zelfbeschadiging zijn. Dan lopen somatische en psychiatrische zorg ineens door elkaar. Voorkomen moet worden dat onbekendheid met het andere specialisme tot meer schade leidt. Aan de hand van een somatische casus wordt geschetst hoe dit proces kan verlopen. Het doel van dit artikel is de kwaliteit van zorg aan psychiatrische patiënten met een wond te optimaliseren.
Lees het artikelCardiologie voor vrouwen is sterk in beweging
De cardiologie heeft zich in de jaren zestig van de vorige eeuw als zelfstandig specialisme ontwikkeld, waarbij de focus primair kwam te liggen op onderzoek en behandeling van harten vaatziekten (HVZ) bij (en door) mannen. In veel studies werd deelname van vrouwen als niet-relevant gezien en aan dit standpunt werd nog tot ver in de jaren zeventig en tachtig vastgehouden. De gezondheidszorg voor vrouwen werd in die tijd benaderd met een ‘bikini approach’, waarbij de...
Lees het artikelErfelijke vormen van mammacarcinoom
Wanneer je te horen krijgt dat je kanker hebt, is de veronderstelling vaak dat je hieraan komt te overlijden. Door de vroege opsporing en de toename aan betere behandelmogelijkheden zijn de overlevingskansen bij veel soorten kanker de afgelopen jaren echter sterk toegenomen. Wist u dat ongeveer 5-10% van veelvoorkomende vormen van kanker, zoals borst- en darmkanker, erfelijk is bepaald? In veel gevallen betreft dit een autosomaal dominante overerving, wat betekent dat de kinderen van de...
Lees het artikelAmyotrofische laterale sclerose (ALS)
Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve aandoening met toenemende spierzwakte. Patiënten overlijden als gevolg van zwakte van de ademhalingsspieren. Er is een grote variatie in snelheid van progressie en voorkomende symptomen per patiënt. Meest voorkomende symptomen zijn toename van functionele beperkingen, spraak- en slikproblemen, ademhalingszwakte en cognitieve veranderingen. De veelheid aan symptomen en het progressieve verloop maken de zorg complex en...
Lees het artikelADHD en ASS bij volwassenen
De aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) en autismespectrumstoornis (ASS) zijn niet gemakkelijk uit elkaar te houden en de uiting ervan kan beïnvloed worden door comorbide stoornissen. Onvoldoende (h)erkenning kan leiden tot ernstiger disfunctioneren en een lagere kwaliteit van leven. Daarnaast is er een verhoogd risico op de ontwikkeling van comorbide stoornissen. Door vroegtijdige herkenning van ASS en ADHD is ook vroegtijdige adequate behandeling...
Lees het artikelRefeedingbehandeling bij anorexia nervosa
Bij een patiënt met een eetstoornis is er een verstoring in het eetgedrag en in het denken over eten. De DSM-5 beschrijft zeven verschillende eetstoornissen. In dit artikel gaan we uitgebreid in op de stoornis anorexia nervosa. Bij deze stoornis is er naast de psychiatrische problematiek vaak sprake van somatische complicaties. Deze patiënten hebben gedurende een lange periode restrictief gegeten met als gevolg ernstig ondergewicht. Om de eetstoornis te behandelen is het soms...
Lees het artikelAutisme bij kinderen
Een autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis met beperkingen in sociaalcommunicatieve vaardigheden en stereotiep, rigide gedrag. ASS komt volgens de recentste inzichten voor bij 1% van de kinderen en heeft grote beperkingen tot gevolg op het gebied van de ontwikkeling en het persoonlijk en maatschappelijk functioneren. In dit artikel wordt besproken welke elementen deel uitmaken van de diagnostiek en welke fasering is aan te brengen in de behandeling. Leidend hierbij zijn...
Lees het artikelADHD: een introductie
ADHD komt vaak voor en is een complexe aandoening met uiteenlopende kenmerken en heeft invloed op verschillende levensgebieden. ADHD gaat vaak gepaard met andere stoornissen. Herkennen en signaleren van mogelijke symptomen van ADHD is belangrijk om tijdig te verwijzen voor diagnostiek en behandeling te starten om verergering van problemen te voorkomen.
Lees het artikelVitaminetekort en de vergeten ziektebeelden
In het ziekenhuis worden regelmatig mensen, vooral ouderen, opgenomen met ziektebeelden en comorbiditeitsproblemen die te maken hebben met vitaminedeficiënties. In dit artikel worden de ‘vergeten’ ziektebeelden op een rij gezet.
Lees het artikelPsychiatrie en rookvrij-beleid
Nederlandse zorginstellingen willen in 2025 rookvrij zijn. Het percentage rokers ligt onder psychiatrische patiënten veel hoger dan in de algemene bevolking. Medisch Spectrum Twente (MST) heeft sinds mei 2020 een rookvrij-beleid. Professionals werkzaam op de afdeling Psychiatrie lopen hierbij tegen problemen aan. De therapeutische aanpak van roken lijkt onvoldoende een onderdeel van de behandeling binnen de psychiatrie in het algemeen. Ook op de afdeling Psychiatrie van MST lijkt...
Lees het artikelVitamine-D-tekorten, een onderbelicht probleem in de ambulante psychiatrie
Vitamine D is van belang voor sterke botten en spieren. Sterke botten worden vanaf de jeugd tot en met ongeveer het 35e levensjaar gevormd. Na het 50e levensjaar verliezen vrouwen gemiddeld 50% van hun botmassa. Bij mannen is dit 20 tot 30%. Daarnaast is vitamine D van invloed op vele andere processen in ons lichaam, zoals het cognitief functioneren van de mens.¹ Een tekort aan vitamine D lijkt een wereldwijd probleem. Vroeger kwam het vooral veel voor in de grote steden en dan met...
Lees het artikelSignaleringsplan in de forensische psychiatrie
Forensisch psychiatrische verpleegkundigen werken dagelijks met de interventie van het signaleringsplan. Ze zetten voor hen bekende strategieën in, zoals het opbouwen van de samenwerkingsrelatie, en zij gaan om met weerstanden om samen met de patiënt een signaleringsplan te maken. In dit artikel worden de resultaten weergegeven van een kwalitatief onderzoek naar ervaringen van de patiënten en de verpleegkundigen met het signaleringsplan.
Lees het artikelKlinisch redeneren in forensische psychiatrie met de ICF
De prevalentie van ADHD is 3-5% bij kinderen tussen de 4 en 12 jaar. Bij 30 tot 70% blijven de symptomen op volwassen leeftijd bestaan, dat neerkomt op 1% van de totale volwassen bevolking. ADHD is een stoornis waarbij in uiteenlopende situaties een combinatie van hyperactief en overmatig rusteloos, impulsief en ongeconcentreerd gedrag voorkomt. Bij volwassenen met ADHD is er een hoge mate van comorbiditeit, met name...
Lees het artikelEvidenced-based verpleegkunde in de acute psychiatrie is mogelijk
In dit artikel wordt aandacht besteed aan de achtergronden, praktische bruikbaarheid en de uitdagingen bij twee verschillende wetenschappelijk geëvalueerde benaderingen, die van belang zijn voor verpleegkundigen in klinieken voor acute psychiatrie. Het betreft hier effectstudies op twee verschillende domeinen om een crisisperiode met een patiënt veilig en herstelgericht door te komen. Hierbij wordt de focus enerzijds gericht op een systematiek voor frequente kortetermijn...
Lees het artikelRijgeschiktheid en psychiatrie
Psychiatrische stoornissen en gebruik van psychofarmaca kunnen van invloed zijn op de rijgeschiktheid. Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) gebruikt wettelijk vastgelegde criteria om te bepalen of patiënten met een psychiatrische stoornis hun rijbewijs mogen krijgen of behouden. Dezelfde criteria kunnen door behandelaars gebruikt worden voor een advies aan hun patiënt. De criteria ten aanzien van stemmingsstoornissen en psychotische stoornissen zijn afgelopen jaar...
Lees het artikelSocialemediagebruik in de psychiatrie
Aan de hand van een casuïstiekbeschrijving gaat dit artikel in op de mogelijke gevolgen van socialemediagebruik door mensen met een psychiatrische aandoening. Er worden handvatten geboden om de cliënt te ondersteunen bij gezond socialemediagebruik. Ook worden juridische mogelijkheden voor het beperken van socialemediagebruik bij cliënten uiteengezet.
Lees het artikelNabespreken van dwanginsluitingen
Bij het terugdringen van dwang en drang is het perspectief van de patiënt op de dw anginsluiting van belang. Het nabespreken van gedwongen insluiting geeft input om de dwang te verminderen en de zorg tijdens dwang te verbeteren. De ervaren gevolgen van de afzondering zijn niet gering. Het evalueren van dwanginsluitingen met patiënten levert een belangrijke aanvulling op de kennis van hulpverleners. De verbeteringen die de afgelopen jaren zijn toegepast rond dwang, leiden er niet...
Lees het artikelClose contact interventions
Een-op-eenbegeleiding is een interventie voor begeleiding van psychiatrische cliënten in een extra beveiligde kamer (EBK).1 In de praktijk werkt het ook ondersteunend voor cliënten in een crisis en kan het destructief gedrag en dwangmaatregelen voorkomen. Er is geen verpleegkundige richtlijn, model of methodiek voor de uitvoering ervan. Hiervoor werd het Close Contact Intervention Model (CCI) ontwikkeld. Dit werd afgeleid van het ‘Behavioral Change Stairway Model’...
Lees het artikelHulp bij zelfdoding in de GGZ
Psychiatrische patiënten kunnen op basis van ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden in aanmerking komen voor hulp bij zelfdoding. In 2013 waren er 42 psychiatrische patiënten die hulp kregen bij zelfdoding, in 2014 waren dit er 41. In de jaren ervoor waren het er nooit meer dan 14. Beslissingen inzake hulp bij zelfdoding in de psychiatrie behoren tot het domein van de psychiater, maar de zorg en begeleiding van patiënten in een traject van hulp bij zelfdoding liggen...
Lees het artikelForensisch werken met het RNR-model
Het Risk-Need-Responsivity-(RNR-)model is de basis van de forensisch psychiatrische behandeling, zowel klinisch als ambulant. Het biedt een op bewijs gebaseerde en effectieve aanpak voor cliënten die risicovol delict gedrag vertonen. Het model analyseert en voorspelt dit gedrag, waardoor een behandeling op maat mogelijk is.
Lees het artikelAangifte van geweld tegen hulpverleners in de GGZ
Hulpverleners werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg worden regelmatig geconfronteerd met geweld. Uit recente studies blijkt dat naar schatting jaarlijks 30 tot 40% van de hulpverleners werkzaam in deze sector het slachtoffer werd van fysiek geweld. Daarmee is de GGZ een van de drie sectoren met het hoogste percentage werknemers die slachtoffer worden van bedreiging, (seksuele) intimidatie en lichamelijk geweld. De gevolgen voor het slachtoffer, de eventuele getuigen en de werkgever...
Lees het artikelTransities tussen klinische en ambulante behandeling
Transities tussen klinische en ambulante behandeling zijn risicovol. Gezondheidsrisico’s zijn het risico van heropname, suïcide en (zelf)stigma. Het ontwikkelen van zelfredzaamheid en doelbereidheid kan het zelfmanagement tijdens transitiemomenten verhogen. Met deze uitgangspunten zijn tools voor transities tussen klinische en ambulante behandeling binnen de ouderenpsychiatrie ontworpen, waarbij gezondheidsrisico’s worden beperkt, (zelf)stigma wordt voorkomen en de...
Lees het artikelCultuursensitief werken
In de Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders (DSM) is er toenemend aandacht voor cultuur. Het mag in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) inmiddels bekend worden verondersteld dat cultuur van invloed kan zijn op de ziektebeleving, de klachtenpresentatie en het hulpzoekgedrag van patiënten uit verschillende landen. De diversiteit van de patiëntenpopulatie in de GGZ wordt steeds groter. Het lijkt dus van cruciaal belang voor de diagnostiek en...
Lees het artikelDe-escalatie: meer dan een interventie!
De-escalatie, uitgevoerd als alleen een ‘interventie’, schiet vaak tekort. Het draagt het risico in zich een onderdeel te worden van de verder reactieve, beheersmatige praktijk. De-escalatie is meer dan een interventie: het vraagt iets van de cultuur van de organisatie, alsmede van de kennis, attitude en vaardigheden van de professional.
Lees het artikelHet Neuman Systems Model
Verpleegkunde is een boeiend maar complex beroep en houdt zich in de dagelijkse praktijk bezig met mensen van wie de gezondheid bedreigd wordt of al verstoord is. Ze probeert de complexe werkelijkheid van de mens te begrijpen. Een theoretisch of conceptueel model, zoals het Neuman Systems Model, helpt om de essentie van ons beroep te benoemen en te omschrijven, zodat het verpleegkundig handelen inzichtelijk gemaakt kan worden. Hierdoor kan het verpleegkundig domein worden afgebakend. Dit...
Lees het artikelHet belang van stoppen met roken
Roken is een risicofactor voor tal van aandoeningen en een belangrijke doodsoorzaak. Stoppen is lastig, want roken is sterk verslavend. Opname of behandeling voor een aan roken gerelateerde aandoening kan voor rokers echter het signaal zijn dat het nu echt ‘vijf voor twaalf’ is. Daarom is aandacht voor roken in het ziekenhuis en in de GGz van groot belang. Dit artikel zet de belangrijkste ziekten op een rij die samenhangen met roken en bespreekt de mogelijkheden voor...
Lees het artikelWat doet forensische FACT dan anders?
Flexible Assertive Community Treatment (FACT) als organisatiemodel is in steeds meer delen van de wereld bekend. Dit organisatiemodel kenmerkt zich door behandeling op drie aspecten: crisispreventie en -bestrijding, behandeling en herstel. In een FACT-team werken verschillende disciplines. Forensisch FACT verschilt van andere FACT-teams, doordat de nadruk van de behandeling ligt op het voorkomen van delicten en het beschermen van de samenleving, vanuit het...
Lees het artikelWerken met de DSM
In 2013 verscheen de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), wereldwijd het belangrijkste handboek voor psychiatrische diagnostiek en ook voor veel wetenschappelijk onderzoek. Of het verpleegkundigen meer biedt dan een naslagwerk voor de criteria waarmee diagnosen worden gesteld, is een veelgehoorde vraag. Daarnaast is een veelgehoorde vraag of de DSM het bonte karakter van de psychopathologie wel recht doet, laat staan de individuele patiënt...
Lees het artikel1op1-teams verbeteren de dwangzorg
Dit artikel beschrijft de toegevoegde waarde die 1op1-teams kunnen hebben in het zorgproces als er sprake is van dwanginsluitingen (op kamer, in afzondering of separatie). De auteurs schetsen kort de algemene ontwikkelingen op dit gebied en geven aan dat dwang niet altijd voorkómen kan worden. Daarom is een ander paradigma nodig, namelijk het centraal stellen van de relatie. Deze relatie is (voor en tijdens de dwangsituatie) beschadigd en moet hersteld worden...
Lees het artikelZelfstigmatisering bij psychische aandoeningen: een barrière in herstel!
De casus in dit artikel laat zien hoe zelfstigmatiserende gedachten het dagelijks leven van iemand met een psychische aandoening negatief beïnvloeden. Behandelinterventies laten tot nu toe een klein tot gemiddeld effect zien. Als verpleegkundige is het van belang om rekening te houden met het grote effect dat zelfstigma kan hebben op iemands herstel op elerlei gebieden. Het is goed om dit te monitoren met bestaande meetinstrumenten op het moment dat zelfstigma...
Lees het artikel‘Ook u bent welkom’
Onder de titel ‘Ook u bent welkom’ start ‘Slimmer Beter’ begin 2009 een project op de afdeling Psychiatrie in het UMC Utrecht voor het invoeren van familiebeleid. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het sociaal netwerk van de patiënt een belangrijke rol speelt bij herstel en verloop van de psychiatrische ziekte. Dit contact is duurzaam, in tegenstelling tot veel hulpverleningscontacten. We willen vanaf het eerste contactmoment het sociaal netwerk actief...
Lees het artikelKetamine als antidepressivum
De depressieve stoornis is een van de belangrijkste oorzaken van ziektelast met grote gevolgen voor patiënt en omgeving. Ondanks verschillende behandelmogelijkheden zijn depressies vaak chronisch of recidiverend. Bij een derde van de patiënten werken de huidige behandelmethoden onvoldoende (therapieresistente depressies); daarom is er een grote behoefte aan nieuwe behandelopties. Het onderzoek naar ketamine is daarbij hoopgevend.
Lees het artikelTijd voor Lijf en Leven
Patiënten met een ernstig psychiatrische aandoening (EPA) hebben 60 70% meer kans op lichamelijke aandoeningen, en leven gemiddeld vijftien tot twintig jaar korter. In de zorg vallen deze patiënten vaak tussen wal en schip. Oorzaak is het hokjesdenken in de zorg, en de scheiding tussen de psychiatrie en de rest van de medisch specialistische zorg. In dit artikel komt het belang van de wisselwerking aan de orde tussen psychische en lichamelijke gezondheid....
Lees het artikelVervolgstappen proactieve palliatieve zorg
In een eerder artikel introduceerden we de Toolkit en bijbehorende training 'Proactieve palliatieve zorg in de GGZ' en de stappen 1 en 2 ervan. Doel is de palliatieve zorg te laten aansluiten bij de zorgbehoeften van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) en hun naaste(n). In dit artikel belichten we de stappen 3, 4 en 5 uit de Toolkit.
Lees het artikelBehandeling met psilocybine
Psilocybine is een klassiek psychedelicum dat voorkomt in bepaalde soorten paddenstoelen, ook wel paddo’s genoemd. De effecten van psilocybine zijn uiteenlopend en per individu verschillend. Gebruikers kunnen onder andere een verandering in zintuiglijke waarneming, emoties, perceptie en bewustzijn merken. De effecten duren zo’n vier tot zes uur. Bijwerkingen zoals hoofdpijn, misselijkheid, hypertensie en insomnia zijn meestal mild en van voorbijgaande aard.
Lees het artikelAls gokken te veel ruimte inneemt
Gokverslaving, als een niet-middelengebonden verslaving, is opgenomen in de DSM-5 als ‘Gokstoornis’. Gokken wordt een probleem als iemand niet meer kan stoppen, ondanks de negatieve consequenties. Voor de behandeling van gedragsverslavingen wordt cognitieve en/ of gedragstherapie aanbevolen, eventueel aangevuld met zelfhulpgroepen en medicatie.
Lees het artikelAnti-NMDA receptor encefalitis
Anti-N-methyl-D-aspartaat (anti-NMDA) receptor encefalitis is een auto-immuunziekte die voor het eerst werd beschreven in 2007. Hoewel het een zeldzaam ziektebeeld is, moet er wel aan gedacht worden wanneer er sprake is van een atypisch manisch-psychotisch beeld. In dit artikel beschrijven we een patiënt bij wie de diagnose na een langdurige opname kon worden gesteld.
Lees het artikelQuetiapine off-label
Binnen de psychiatrie is het voorschrijven van psychiatrische medicatie voor andere indicaties dan die waarvoor het geregistreerd is (off-labelvoorschrift) een wijdverbreide praktijk. Zo wordt quetiapine off-label voorgeschreven bij slaapstoornissen, gedragsstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, angststoornissen en middelengebruik. 1 Het is het meest voorgeschreven antipsychoticum in Nederland en het meest off-label voorgeschreven in de Verenigde Staten. 2 Uit verschillende reviews...
Lees het artikelPatiëntenvoorlichting bij een depressie
Psycho-educatie is een interventie waarmee iedere behandeling binnen de psychiatrie zou moeten beginnen, een behandeling bij depressie in het bijzonder. Omtrent de effectiviteit ervan is er, behalve evidence, voldoende consensus aanwezig. Psycho-educatie kan op veel manieren worden gegeven, zolang de informatie maar op een aansprekende manier, die aansluit bij de patiënt en zijn omgeving, wordt gebracht. Online psycho-educatiecursussen nemen in aantal toe en zijn minstens even effectief...
Lees het artikelResource groepen
Binnen de psychiatrie ziet men steeds meer het belang in van het actief betrekken van de patiënten en hun naasten in de opzet en uitvoering van de behandeling. Een veelbelovende methode om dit te bewerkstelligen bij patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA) is Resource group Assertive Community Treatment (RACT). Door deelname aan de resource groep voert de patiënt in samenspraak met het sociale netwerk en de behandelaars de regie over de...
Lees het artikelFouilleren bij vrijwillige opname?
Als een cliënt vrijwillig is opgenomen in de psychiatrie, hoe ver mag en kun je dan als verpleegkundige gaan om je cliënt tegen zichzelf te beschermen? Mag de cliënt zijn eigen medicatie beheren? Mag de cliënt op zijn kamer scherpe voorwerpen hebben als er een geschiedenis is van automutilatie? Een lastig onderwerp, omdat de cliënt recht heeft op zijn privacy en lichamelijke integriteit.
Lees het artikelSyndroom van Korsakov
Het syndroom van Korsakov is een aandoening die forse beperkingen kan meebrengen. Intensieve zorg en begeleiding zijn dan noodzakelijk, waarbij het van belang is dat deze aansluiten bij de zorgvragen van de cliënt. Kennis over het ziektebeeld is belangrijk om de zorgvragen goed te begrijpen. Dit artikel gaat in op oorzaken en gevolgen van het syndroom van Korsakov en geeft de lezer inzicht in de problemen die mensen met het syndroom wel en vooral niet ervaren. Ook biedt het artikel een...
Lees het artikelKlinkt als… maar is het niet; vijf syndromen die lijken op ‘schizofrenie’
Niet ieder cluster van psychotische symptomen rechtvaardigt een diagnose ‘schizofrenie’ zoals beschreven in de dsm-5. Zelfs wanneer we de dsm-criteria zorgvuldig toepassen, komen wij soms ziektebeelden tegen die een andere diagnose rechtvaardigen en daarmee ook een andere behandeling. In dit artikel worden vijf van zulke ziektebeelden beschreven. Achtereenvolgens komen aan bod: het alice-in-wonderlandsyndroom, het incubusfenomeen, de katatonie, muzikale hallucinaties en de...
Lees het artikelForensische High en Intensive Care (FHIC)
Forensische high & intensive care (FHIC) is een afdeling waar zorg geboden wordt aan patiënten in crisis. FHIC wordt vormgegeven in een open leef- en werkklimaat, gericht op groei, contact, ondersteuning en het voorkómen van repressie en dwangtoepassingen. Centraal in de zorg die geboden wordt staat het opbouwen en onderhouden van contact. Binnen tien forensische instellingen, waaronder de Forensische Psychiatrische Kliniek (FPK) Assen, GGZ Drenthe wordt...
Lees het artikelEuthanasie en suïcidaliteit
Bij euthanasie of hulp bij zelfdoding faciliteert een arts een patiënt bij het uitvoeren van een zelfgekozen dood. Tegelijk willen we in de GGZ suïcidale patiënten beschermen voor een zelfgekozen dood. Suïcidaal gedrag komt veel voor en is een complex probleem. In Nederland hebben naar schatting jaarlijks 410.000 mensen gedachten over suïcide. 94.000 mensen doen een suïcidepoging. In 2020 werden 88 patiënten geëuthanaseerd op basis van een...
Lees het artikelZelfmanagementeducatie bij bipolaire stoornissen
Zelfmanagementeducatie bij een bipolaire stoornis is een complexe interventie, die vraagt om een subtiel samenspel van afstemming tussen zorgverleners, patiënten en naastbetrokkenen. Hoe begeleidt u dit leerproces als verpleegkundige in een triade? Zelfmanagementeducatie biedt patiënten en naastbetrokkenen hoop om de regie over het eigen leven terug te winnen, ondanks de lichamelijke en de psychosociale gevolgen van een bipolaire stoornis.
Lees het artikelDigitale begeleiding bij RIBW Zaanstreek Waterland West-Friesland
RIBW Zaanstreek Waterland West-Friesland (de RIBW, Regionale Instelling voor Beschermd Wonen) zet sinds 2013 digitale begeleiding in als aanvullende werkwijze op de traditionele huisbezoeken. Cliënten hebben een iPad in bruikleen van de organisatie. De applicatie FaceTime zorgt voor het digitaal beeldcontact tussen cliënt en begeleider. Digitale begeleiding leidt soms tot minder face-to-facecontact, maar dat is niet per defi nitie het uitgangspunt. De organisatie streeft naar een...
Lees het artikelRisicotaxatie in de praktijk
Inschatten van het risico van herhaald delictgedrag is steeds belangrijkerin het forensisch sociale domein. In dit artikel wordt beschreven hoe de risicotaxatie het best vorm kan krijgen in de praktijk en wat de rol van de verpleegkundig specialist hierin kan zijn. Aan de hand van de casus over Kimberly wordt duidelijk hoe risicotaxatie gebruikt kan worden in de behandeling.
Lees het artikelIntensief Behandelcentrum Jeugd
In 2014 is voor patiënten tussen de 10 en 18 jaar de eerste High & Intensive Care Jeugd (HIC-J) in de kinder- en jeugdpsychiatrie geopend door Universitair Centrum Karakter Nijmegen. De HIC is samen met Intensive Home Treatment Jeugd (IHT-J) onderdeel van het Intensief Behandelcentrum Jeugd (IBC-Jeugd). Bij het IBC-Jeugd werken we met het uitgangspunt ‘beter worden doe je thuis’.
Lees het artikelVitamine D-tekort bij verslaving
Vitamine D staat de laatste jaren steeds meer in de belangstelling. Gebleken is dat een tekort aan vitamine D vele klachten kan veroorzaken oftewel dat er een relatie is tussen klachten en een tekort aan vitamine D. Waar aanvankelijk verbanden werden gelegd met somatische aandoeningen, wordt er ook steeds meer bekend over de relatie tussen vitamine D-tekort en psychische klachten, inclusief verslaving.
Lees het artikelThiaminetekort bij alcoholisme
Thiamine (vitamine B1) kunnen we niet zelf aanmaken, daarom moet het worden geconsumeerd via voeding of als supplement worden gebruikt. Thiaminedeficiëntie komt voor bij 30 tot 80% van de patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol. Behalve neurologische problemen kunnen cognitieve stoornissen een gevolg zijn van thiaminedeficiëntie. Door deze stoornissen te herkennen, vast te stellen en te behandelen worden onderdiagnostiek, onderbehandeling en ernstige(re) gevolgen...
Lees het artikelSlaapinterventies bij kinderen en adolescenten in de GGZ
Kinderen en adolescenten die in de GGZ worden behandeld en die ook kampen met slaapproblemen, vormen een lastig te beoordelen groep. Want komen de klachten door te weinig slaap of zijn ze het gevolg van de psychiatrische problematiek? Dit artikel biedt helderheid bij deze vorm van comorbiditeit.
Lees het artikelHelp, een hulphond
Bij het naderen van de cliënt blijkt ineens dat deze een hond bij zich heeft. Meerdere vragen komen naar boven. Mag een cliënt een hond meenemen? Is dit een hulphond? Zal de hond zich gedragen? Wat betekent dit voor de zorgverlening? In dit artikel wordt antwoord gegeven op en ontstaat inzicht in de rol van honden in de psychiatrische zorg.
Lees het artikelEsketamine bij therapieresistente depressie
Voor patiënten met therapieresistente depressie die niet hebben gereageerd op minstens twee soorten antidepressieve medicijnen en een augmentatiestrategie (middelen toevoegen die een extra effect op de medicatie als doel hebben) met lithium of een antipsychoticum, is er een mogelijkheid voor behandeling met esketamine neusspray. In dit artikel gaan we onder andere in op de werking van esketamine, de indicatie om het middel te gebruiken, de praktische stappen bij het starten met de...
Lees het artikelTheraplay® bij verstoorde ouderkindrelatie
Binnen de GGZ is in veel gezinnen de ouder-kindinteractie verstoord geraakt. Theraplay® is een vorm van psychotherapie voor kinderen en hun ouders, gericht op de versterking van hun onderlinge band, het vergroten van de ouderlijke sensitiviteit, het verbeteren van de ouder-kindinteractie, het verbeteren van de emotie- en gedragsregulatie en het verminderen van lichamelijke spanning. Het is een speelse behandelvorm waarbij de gezonde ouderkindinteractie als...
Lees het artikelSysteemtherapie bij persoonlijkheidsproblematiek
Systemisch denken en handelen is een belangrijke aanvulling op de individuele behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. De kans op verbetering van de klachten wordt vergroot door het betrekken van partners bij medische problemen. De kwaliteit van de zorg is ons inziens meer gewaarborgd met systemische aandacht voor de cliënt en zijn omgeving
Lees het artikelInteractie e-sigaret en clozapine
Clozapine heeft een onvervangbare plaats in de behandeling van therapieresistente positieve en negatieve symptomen bij schizofrenie. Er zijn verschillende andere indicaties bekend binnen het schizofreniespectrum, onder andere therapieresistent middelenmisbruik/afhankelijkheid. Het positieve effect op verslavingsproblematiek includeert de stoornis in gebruik van nicotine. Stoppen met roken heeft vervolgens echter weer effect op de clozapinespiegel. Dit kan leiden tot...
Lees het artikelECT bij resistentie clozapine
In Nederland zijn 13.000-21.000 patiënten met schizofrenie clozapineresistent. Deze patiënten zijn niet goed te behandelen met antipsychotica en ook een aanvullende behandeling met clozapine biedt geen uitkomst. Zij blijven ondanks deze behandelingen last houden van positieve (o.a. hallucinaties, wanen), negatieve (o.a. verlies van motivatie, affectvervlakking) psychotische symptomen en cognitieve symptomen (o.a. verminderde aandacht en concentratie),...
Lees het artikelFysieke technieken; spierballen van de onmacht
Hoe zorgt u ervoor dat hulpverleners technisch toegerust zijn om de veiligheid in het heetst van de strijd te waarborgen? Hoe doet u dat zonder dat u de fysieke technieken als oplossing ziet voor een problematische interactie? Hoe houdt u de regie in gevaarlijke omstandigheden zonder de gezamenlijke onmacht te ontkennen? In dit artikel staat het dilemma van de fysieke technieken centraal. We richten ons hierbij op hulpverleners, trainers, managers en...
Lees het artikelEMDR bij tinnitus
Voor de behandeling van tinnitus worden verschillende psychologische behandelingen geadviseerd. Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) is pas recent in beeld als mogelijke behandeloptie. In dit artikel wordt het effect van de behandeling met EMDR volgens het pijnprotocol gemeten bij een 70-jarige man met tinnitus. Ook wordt kort weergegeven wat er op dit moment in de medische literatuur bekend is over de effectiviteit van EMDR bij tinnitus.
Lees het artikelVastgelopen situaties op de HIC
Vastgelopen situaties op een High en Intensive Care (HIC) kunnen een reden voor consultatie zijn bij Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE). In dit artikel geven we een voorbeeld hoe de HIC-visie en HIC-monitor een kapstok kunnen vormen in het geval van een vastgelopen behandeling. Zonder een oordeel kan geanalyseerd worden welke verklaringen er zijn voor de vastgelopen behandeling.
Lees het artikelDiagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag
De generieke module Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag (DBSG) omschrijft op hoofdlijnen waaraan goede zorg voor patiënten met suïcidaal gedrag moet voldoen. Deze generieke module wordt samen met de multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag uit 2012 gebruikt. In dit artikel ligt het accent op de meest relevante aspecten voor de verpleegkundige beroepsuitoefening: signaleren, inschatten,...
Lees het artikelFarmacotherapie bij insomnie
Slaapproblemen komen bij 32,1% van de Nederlandse bevolking voor. Insomnie is de meest voorkomende slaapstoornis uit de groep van zes soorten slaapstoornissen. Vanwege de negatieve gevolgen van insomnie voor het functioneren en de risico’s op ontwikkeling van een somatische en/of psychiatrische aandoening, is behandeling belangrijk. Dit artikel geeft een overzicht van de medicamenteuze en niet-medicamenteuze interventies bij insomnie.
Lees het artikelEvaluatie van separaties
Iedere hulpverlener in de GGZ zal het ermee eens zijn dat separatie zoveel mogelijk moet worden teruggedrongen. Toch worden in Nederland nog regelmatig patiënten gesepareerd. In dit artikel worden hun ervaringen besproken aan de hand van evaluaties die na de separatie bij de patiënt werden afgenomen.
Lees het artikelVertel ik het wel of niet?
Psychische klachten bespreekbaar maken op de werkvloer is in de zorg vaak een taboe en moeilijk. In dit artikel gaat het erover hoe iemand hier voor zichzelf een goede afweging kan maken, wat hierin belangrijk is en wat de voor- en nadelen hiervan zijn. Over een veilig werkklimaat en een mentaal gezonde werkvloer!
Lees het artikelDiagnose ADHD bij meisjes wordt vaak gemist
ADHDcentraal biedt diagnostiek, behandeling en consultatie voor patiënten vanaf 18 jaar. Vanuit praktijkervaring valt op dat kernproblematiek van ADHD bij vrouwen regelmatig onvoldoende wordt herkend. Vroege onderkenning van ADHD, diagnostiek en behandeling zijn belangrijk, omdat daarmee schadelijke gevolgen van ADHD kunnen worden beperkt. Dit artikel informeert vakgenoten, zodat ADHD bij meisjes en vrouwen vaker wordt herkend en tijdig passende hulp wordt ingezet.
Lees het artikelContact maken als uitgangspunt in vastgelopen behandeling
In de verslavingszorg heeft 60 tot 80 procent van de patiënten een comorbide psychiatrische stoornis. Een van de methoden om de mensen met ernstige dubbele problematiek te behandelen is de Integrated Dual Disorder treatment (IDDT).
Lees het artikelLVB en een lage emotionele ontwikkeling
In de forensische zorg is de omvang van de groep met een licht verstandelijke beperking (LVB) of zwakbegaafdheid groot en binnen de verstandelijke gehandicaptenzorg (VG) wordt een toename van psychiatrische problematiek gezien. De emotionele ontwikkeling heeft invloed op het gedrag van patiënten met een LVB en kan een verklarende factor zijn voor probleemgedrag.
Lees het artikelWellness Recovery Action Plan
Wellness Recovery Action Plan (WRAP) is een zelfhulpinstrument dat voor iedereen geschikt is. Het is ontstaan uit en geworteld in de principes van zelfbepaling en herstel van welbevinden. Deelnemers hebben minder behoefte aan reguliere zorg en maken hiervan minder gebruik. Ze ervaren met WRAP minder psychische klachten, een groter gevoel van hoop en een toegenomen kwaliteit van leven.
Lees het artikelZelfbeeld als transdiagnostische factor
Het zoeken naar gemeenschappelijke factoren bij psychische stoornissen en behandelingen kan het inzicht in het ontstaan en voortduren van psychiatrische stoornissen verhelderen. Het kan de effectiviteit van bestaande behandelingen vergroten en de kans op terugval verkleinen. Dit sluit aan bij de contextuele verpleegkundige diagnostiek van de verpleegkundig specialist, waarbij met behulp van de ICF het functioneren in kaart wordt gebracht.
Lees het artikelAmbulante behandeling in forensische verslavingszorg
Forensische verslavingszorg is de zorg die in een justitieel kader wordt geboden aan mensen met verslavingsproblematiek, vaak in combinatie met andere psychiatrische stoornissen en/of een verstandelijke beperking. Deze behandelingen zijn complex en veelzijdig. De (ambulante) behandeling is gericht op abstinentie, risicomanagement, het bevorderen, behouden of compenseren van de zelfredzaamheid van de cliënt en het voorkomen van delictrecidive.
Lees het artikelDwangvoeding bij ernstige anorexia nervosa
Dwangvoeding bij patiënten die lijden aan ernstige anorexia nervosa en als gevolg hiervan in een somatisch bedreigde toestand raken, is een complex fenomeen op medisch psychiatrische units (MPU). Er valt veel te vinden, zeggen en schrijven of dwangvoeding toegepast moet worden in de behandeling. Soms lijkt er echter geen keuze en doe je als behandelaar alles om je patiënt in leven te houden. Als dwangvoeding dan toch geïndiceerd blijkt, zijn er diverse methoden en technieken...
Lees het artikelInzage in het medisch dossier
Inzage in het medisch dossier is een recht dat iedere patiënt heeft. Maar kan iedere patiënt op elk tijdstip de gegevens in het dossier begrijpen en zijn de gegevens in het dossier op elk moment in een opname betrouwbaar? In dit artikel worden de juridische en ethische aspecten van inzage in het medisch dossier na een crisisopname beschreven.
Lees het artikelWelk standaardonderzoek is zinvol bij een eerste psychose op latere leeftijd?
Een eerste psychose wordt ook door hulpverleners vaak geassocieerd met een jonge leeftijd, vaak de vroege adolescentie. Als een eerste psychose op latere leeftijd voorkomt, is goede diagnostiek vaak een puzzel. Dit artikel beschrijft de oorzaken en de manier waarop aanvullend onderzoek optimaal kan bijdragen aan de diagnostiek.
Lees het artikelWat kan de verpleegkundige met ChatGPT?
Wie de laatste tijd het nieuws heeft gevolgd, heeft er vast al eens van gehoord: ChatGPT. ChatGPT is een op kunstmatige intelligentie gebaseerde chatfunctie. Scholieren gebruiken deze applicatie om hun werkstukken snel te maken. ChatGPT is echter ook veelbelovend voor de verpleegkundige. In dit artikel vertellen we u hoe u nu al gebruik kunt maken van ChatGPT.
Lees het artikelOnline behandeling van sociale angst in coronatijd
COVID-19 bracht sociale isolatie, afstand, eenzaamheid en angst voor het onbekende. Luxerende factoren voor mensen met een sociale angststoornis. Angststoornissen zijn een van de meest voorkomende psychische stoornissen. Sociale angst geeft beperkingen en gaat voorbij aan reële of problematische angst. Oplettendheid in een zogenoemd ‘coronatijdperk’ is vereist om angsten die het functioneren belemmeren te herkennen en vroegtijdig te behandelen.
Lees het artikelVitamine B12-deficiëntie
Verschillende psychiatrische en neurologische ziekten worden geassocieerd met een mogelijke vitamine B12-deficiëntie. Zowel in de GGZ als in de verslavingszorg kan de combinatie van risicofactoren, observatie en uitvragen van aanwezige symptomen een indicatie zijn om in overleg met de huisarts een vitamine B12-tekort te onderzoeken.
Lees het artikelZelfbindingsverklaring in de Wet verplichte ggz
In een zelfbindingsverklaring schrijft de cliënt op aan welke vormen van verplichte zorg hij zichzelf bindt als het niet goed met hem gaat en hij noodzakelijke zorg weigert.
Lees het artikel